1824’te yapılan bu illüstrasyonda tasvir edilen “deniz seyahatleri sırasında bitkileri koruma kutusu” olarak tanımlanan teraryum kutusu sayesinde canlı bitkiler; Britanya İmparatorluğu boyunca taşınabiliyor, aynı zamanda da dünya çapında ekonomileri ve ekolojileri dönüştürüyordu.1 Bu basit teraryum kutusu da yük konteynerlerini,2 paletlerini ve uluslararası nakliyede malları alan, ayıran, bağlayan ve hazırlayan “araç-gereçleri” üretmekte uzman Uline3 gibi koca şirketler de dahil bir dizi karmaşık lojistik teknolojiyi –tıpkı Pandora’nın ölümcül kutusunun hikâyesinde olduğu gibi– doğurdu. Emperyalist ve sömürgeci çıkarlar için uluslararası yolculuklar yapan teraryum kutuları benzer güncel lojistik teknolojileri de iki işe birden yarıyor, hem küreselleşme denen amniyotik sıvının içindeki malların akışının pürüzsüz olmasını sağlıyor hem de düzenleyici pürüzlerle ulusal gücü yeniden tescil ediyor.
Bu ikilik; Türkiye Cumhuriyeti’nin “Bitki Karantinası Yönetmeliği” adlı, binlerce bitkiyi ve bitkisel ürünü içeren ve de pek çok farklı ülkeden gelen zararlı organizmaların listelendiği hatta her birinin Türkiye sınırına girdikten sonra karantinaya alınması gerektiğini öngören gümrük belgesinde de açıkça belirtilmiş durumda. Karantina her şeyden önce bir belirsizlik hâli, karantina düzenlemesinin bu denli sıkı ve geniş çaplı olmasının sebebinin de biyolojik riski bilinmeyen hastalık ya da bulaşanlar olduğunu anlamak gerekir.
74 sayfalık belgenin 37 sayfası ahşabın, yani nakliye paletlerinde kullanılan malzemenin tehlikelerini anlatıyor.4 Paletlere karşı duyulan şüphe taşıdıkları mallara da yayılıyor. Bu da Türkiye sınırlarını geçen pek çok malzemenin bitki karantinası yönetmeliğinin kapsamına girdiği anlamına geliyor. Yani ahşap, malların dolaşımına yardımcı olması gereken bir teknolojinin malzemesiyken devletlerin malların dolaşımını engellemek için bahanesi hâline geliyor. Bu politika, COVID-19 pandemisiyle birlikte her zamankinden fazla görülmeye başlasa da geçmişte de olduğu gibi karantina düzenlemelerinin bölgesel sınırları yeniden tescil etmenin cezai bir aracı olarak kullanıldığını gösteriyor.5 Kısacası, bugünün politik iklimi; lojistik pürüz mekanizmalarını “etki alanları”, “ticaret savaşları” ve “aşı milliyetçiliği” üzerinden ulusal çatışmaların vekili olarak görmeyi sürdürdükçe –teraryum kutularının günümüzdeki muadilleri olan– basit bir ahşap yük paleti bile üzerinden ulusal güç gösterilerinin yapıldığı uluslararası mücadelelerin aracı hâline gelebilir.
