Ne zaman ki nesnel ve kapsamlı olduğu varsayılan bir şeyin altında ne gibi ayrıntıların yer aldığı düşünülür, işte o vakit kesinliğe gizem eşlik eder. UNESCO’nun 1988’de–yani Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Dünya Mirası Sit Alanı ilan edildikten üç yıl sonra–bölgeye yaptığı veri toplama gezisinin ardından yayımladığı raporun sondan bir önceki sayfasında 35 nesneden oluşan merak uyandırıcı bir liste bulunmakta. Ancak rapor, nesnelerden bazılarının ne için kullanıldıklarına dair kısa ve öz açıklamalar–örneğin, “arazi ölçme” gibi tanımlar–sunsa da nasıl kullanıldıklarına dair herhangi bir bilgiye yer vermiyor. Hâl böyle olunca da isimleri zikrederken arka plandaki teknokratik operasyonları belirsizleştiren liste–yetersiz de olsa–gezideki faaliyetlerin tek tanımı olarak beliriveriyor. Nesnelerin adları hem fazlasıyla spesifik (GBC Model 902 AA Spektrofotometre için yakma tertibatı, Özel Copeland soğutma kompresörü) hem de Jorge Luis Borges’in 1942’de yayımlanan makalesi “The Analytical Language of John Wilkins”te [John Wilkins’in Analitik Dili] bahsi geçen Çin ansiklopedisindeki acayip kategorilerin absürt kesinliğini akla getiriyor: “Uzaktan sineğe benzeyenler,” “çiçek vazosunu az önce kıranlar.”¹ UNESCO’nun belgesinde de aynı ansiklopedideki gibi kesinlik seviyesi yüksek, ama bir miktar gizem de mevcut. UNESCO, Göreme’yi bir “miras” peyzajı olarak koruma ve onun bakımını üstlenme çabası içindeyken; bu belge gibi sözümona kesin ve nesnel bürokratik yönetim araçlarını kullanması gizli bir ironiyi de beraberinde getiriyor. Miras bürokrasisinin bu “nesnel” gizemi, görece politik dengiyle karşılaştığı anda ise daha da karmaşık hâle geliyor. 2019’da Türkiye’deki yetkililer bölgedeki yönetimi merkezileştirmek adına bölgenin–UNESCO’nun miras listesine dahil olmasının ardından, 1986’dan bu yana sahip olduğu–milli park statüsünü kaldırdı.² Bu hukuki çerçeve gibi daha güncel nice bürokratik kılıflar göz önüne alınıldığı zaman; anlatılmayan hikâyeleri ortaya çıkaracak, farklı anlatıları ve gelecekleri mümkün kılacak başka ne tür belgelerin mevcut olduğunu düşünmemek ise elde değil.